Ben je eigenlijk wel ondernemer? - Ondernemershuis Hanzegilde

Iedereen die zich bij de Kamer van Koophandel inschrijft, mag zichzelf ondernemer noemen. Dat wil echter niet zeggen dat ook de belastingdienst je ziet als ondernemer voor de inkomstenbelasting.

Als ondernemer wil je graag dat de belastingdienst je ook ziet als ondernemer voor de inkomstenbelasting. Alleen dan kun je in aanmerking komen voor aftrekposten en fiscale regelingen die alleen gelden voor ondernemers. (zie KvK voor meer info over aftrekposten en fiscale regelingen voor ondernemers).

Wanneer ben je ondernemer voor de Belastingdienst?

Om door de belastingdienst gezien te worden als ondernemer voor de inkomstenbelasting moet je aan een aantal criteria voldoen. We bespreken de criteria hieronder.

1. Je hebt voldoende winst uit eigen onderneming

De Belastingdienst hanteert drie categorieën voor inkomstenbelasting: winst uit onderneming, loon uit dienstbetrekking en resultaat uit overige werkzaamheden.

Categorie	Kenmerken	Belastingvoordelen	Voorbeeld: verkoop motoronderdelen
Winst uit onderneming	Je hebt een eigen bedrijf en loopt ondernemersrisico.	Zelfstandigenaftrek, MKB-winstvrijstelling	Je hebt een webshop met motoronderdelen en koopt en verkoopt regelmatig.
Loon uit dienstbetrekking	Je werkt als werknemer bij een bedrijf.	Loonheffingskorting, pensioenopbouw	Je bent in loondienst bij een motorzaak en krijgt salaris.
Resultaat uit overige werkzaamheden	Geen onderneming, geen loondienst, maar wel inkomsten.	Aftrek van directe kosten, geen ondernemersaftrekken	Je verkoopt af en toe oude motoronderdelen via Marktplaats.

Zelfstandigen die slechts een kleine winst behalen of voortdurend verlies draaien, worden niet automatisch als ondernemer beschouwd. Alleen als je kunt aantonen dat je in de toekomst wel winst gaat maken, bijvoorbeeld omdat je net gestart bent en veel hebt geïnvesteerd, kan de Belastingdienst je toch als ondernemer zien.

2. Je werkt zelfstandig

De Belastingdienst kijkt of je je werk zelfstandig uitvoert. Als een opdrachtgever bepaalt hoe je werkt of als je hetzelfde werk doet als werknemers in loondienst, word je niet als ondernemer gezien. Zelfstandig betekent dat je zelf bepaalt wanneer en hoe je aan de opdracht werkt. En mocht je de opdracht liever (deels) door iemand anders willen laten uitvoeren, dan kan dat.

Voorbeelden van zelfstandigheid

Wel zelfstandig: Een freelance trainer plant in overleg met cursisten de lesdata en bepaalt zelf de inhoud. Hij regelt vervanging bij ziekte en heeft meerdere opdrachtgevers.
Ook zelfstandig: Een interim-manager voert als zzp’er een reorganisatie uit bij één bedrijf. Ondanks één opdrachtgever wordt hij als zelfstandig ondernemer gezien, omdat hij zelf zijn werkwijze bepaalt en aansprakelijk is voor fouten.

Voorbeeld van verkapt dienstverband

Niet zelfstandig: Een grafisch ontwerper werkt fulltime voor één marketingbureau en gebruikt hun kantoor, apparatuur en software. Hij krijgt opdrachten van het bureau en moet zich houden aan hun werktijden en instructies. Hoewel hij een factuur stuurt in plaats van loon te ontvangen, wordt hij in feite als werknemer beschouwd.

Niet zelfstandig: Een thuiszorghulp werkt via een bemiddelingsbureau voor verschillende cliënten en factureert alleen aan dat bureau. Ze wordt ingepland op verschillende diensten. Omdat zij maar één opdrachtgever heeft en niet zelfstandig werkt, geldt zij als werknemer.

3. Je besteedt per jaar 700 uur of meer aan je bedrijf

Om als ondernemer te worden gezien, moet je meestal minstens 700 uur per jaar aan je bedrijf besteden. Voor fiscale voordelen zoals aftrekposten geldt een strenger urencriterium van minimaal 1.225 uur per jaar. Dit omvat niet alleen betaalde opdrachten, maar ook administratie, acquisitie en training.

Besteed je weinig tijd aan je onderneming, dan beschouwt de Belastingdienst je vaak niet als ondernemer. Ook als je veel uren maakt maar nauwelijks winst behaalt, wordt je bedrijf meestal niet als echte onderneming gezien.

4. Je steekt kapitaal in je onderneming

De Belastingdienst verwacht dat je als ondernemer zelf kapitaal in je bedrijf steekt oftewel investeert. Voor zzp’ers is dit criterium soepeler, omdat zij vaak minder grote investeringen hoeven te doen. Aanschaf van materialen, gereedschap of een laptop geldt ook als risicodragend kapitaal en kan bijdragen aan de erkenning als ondernemer.

Voorbeeld kapitaalinvestering: investeren in vakkennis

Als zzp’er ben je zelf verantwoordelijk voor het bijhouden van je vakkennis. Dit onderscheidt je van werknemers, bij wie een werkgever vaak bijscholing regelt. Zelfstandig ondernemers bepalen zelf welke trainingen of cursussen ze volgen. Het investeren van tijd en geld in cursussen en trainingen, maar ook bezoek aan seminars, congressen en beurzen zijn voorbeelden van kapitaalinvesteringen.

Voorbeeld kapitaalinvestering: gebruik van eigen materialen

Een ondernemer werkt met eigen middelen en draagt de kosten daarvan. Als een opdrachtgever alle materialen verstrekt, kan dat wijzen op schijnzelfstandigheid. Door je eigen materialen aan te schaffen gedraag je je dus als een ondernemer. Zo wordt een fotograaf die zijn eigen camera’s en software aanschaft, eerder als ondernemer gezien dan iemand die alleen met de apparatuur van een opdrachtgever werkt.

5. Je werkt voor meerdere opdrachtgevers

De Belastingdienst kijkt naar het aantal opdrachtgevers om te bepalen of je ondernemer bent voor de inkomstenbelasting. Met meerdere opdrachtgevers loop je minder risico op afhankelijkheid. Werk je vooral voor één opdrachtgever—zeker als dit je ex-werkgever is—dan kan dit duiden op een verkapt dienstverband.

In sommige beroepen, zoals interim-management, is een langdurige opdracht geen probleem. Maar werk je via één bemiddelaar en factureer je alleen aan hen, dan wordt dit minder snel als zelfstandig ondernemerschap gezien. Uiteindelijk bepaalt de inspecteur dit per situatie, wat kan leiden tot wisselende beoordelingen. Het kan dus verstandig zijn contact op te nemen met de belastingadviseur om je werksituatie te bespreken.

6. Je loopt ondernemersrisico

Als ondernemer draag je meer risico dan werknemers in loondienst. Je inkomsten zijn afhankelijk van vraag en aanbod, waardoor je niet altijd gegarandeerd inkomen hebt. Ook is er het risico dat klanten niet betalen en dat je geïnvesteerde geld verloren gaat als je bedrijf failliet gaat. Dit ondernemersrisico is een belangrijk aspect voor de Belastingdienst bij de beoordeling of je als ondernemer wordt erkend.

7. Je bent aansprakelijk voor de schulden van je bedrijf

Naast het ondernemersrisico kijkt de Belastingdienst ook naar de aansprakelijkheid. Om als ondernemer voor de inkomstenbelasting te worden erkend, moet je verantwoordelijk zijn voor de producten of diensten die je levert, evenals voor de schulden van je bedrijf.

8. Je presenteert jezelf als ondernemer

Of je als ondernemer wordt gezien, hangt deels af van hoe je jezelf presenteert. Dit kan bijvoorbeeld via een website, reclame of visitekaartjes. Met dergelijke middelen laat je zien dat je actief op zoek bent naar opdrachtgevers en niet afhankelijk bent van één opdrachtgever of bemiddelaar.

9. Je voldoet aan het totaalplaatje van ondernemerschap

Bij de Belastingdienst speelt niet één enkele eis een rol, maar wordt het eindoordeel gevormd door verschillende factoren. Of je als ondernemer voor de inkomstenbelasting wordt erkend, hangt af van alle bovengenoemde aspecten samen.

Even checken: de ondernemerscheck van de Belastingdienst

De OndernemersCheck van de Belastingdienst biedt een goede indicatie of je als zzp’er wordt gezien als ondernemer voor de inkomstenbelasting. Let wel op: de uitslag geeft geen absolute zekerheid, maar biedt wel duidelijkheid over waar de Belastingdienst naar kijkt. Als je daarna nog twijfelt, kun je een brief sturen naar de belastinginspecteur waarin je uitlegt welke werkzaamheden je precies doet en op welke manier. De inspecteur kan dan bepalen of je wel of niet als ondernemer voor de inkomstenbelasting wordt beschouwd.

Wanneer loop je risico dat de Belastingdienst jou ziet als werknemer, en niet als ondernemer?

Als de volgende omstandigheden op jou van toepassing zijn, is de kans groot dat de Belastingdienst oordeelt dat je een (verkapt) dienstverband hebt en dus niet als zelfstandig ondernemer wordt gezien:

Je ontvangt een betaling voor je werkzaamheden, wat als loon wordt beschouwd.

- Voorbeeld: Een softwareontwikkelaar werkt voor een bedrijf op tijdelijke basis en ontvangt maandelijks een vast salaris. Ondanks dat hij als zzp’er factureert, wordt hij als werknemer gezien omdat hij loon ontvangt voor zijn werk.

Jij bent altijd degene die de werkzaamheden uitvoert, en je kunt niet zonder toestemming van de werkgever iemand anders als vervanger sturen.

- Voorbeeld: Een freelance tekstschrijver werkt voor een uitgeverij, maar kan niet zomaar iemand anders sturen om de teksten te schrijven. De opdrachtgever verwacht dat hij altijd zelf de teksten levert, wat duidt op een relatie die meer lijkt op een dienstverband dan op zelfstandigheid.

Er is een gezagsverhouding, wat betekent dat je niet zelf kunt bepalen waar, wanneer en hoe je je werk doet.

- Voorbeeld: Een verhuizer werkt voor een verhuisbedrijf en wordt telkens geïnstrueerd over de werktijden, de locatie en de manier van verhuizen. Hij kan niet zelf bepalen wanneer of hoe hij zijn werk uitvoert, wat duidt op een gezagsverhouding met de werkgever.

Wie is verantwoordelijk

Volgens de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) zijn zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer verantwoordelijk voor de arbeidsrelatie. Als je als zzp’er werkt, maar niet voldoet aan de voorwaarden voor zelfstandigheid, wordt dit schijnzelfstandigheid genoemd. Door je opdrachtgever te laten zien dat je voldoet aan de ondernemerscriteria voor de inkomstenbelasting, word je een aantrekkelijkere partner voor de levering van producten en diensten die zij nodig hebben.

Gevolgen schijnzelfstandigheid

Als zzp’er heb je te maken met schijnzelfstandigheid wanneer je een opdracht aanneemt, maar niet voldoet aan de voorwaarden voor ondernemerschap. Als de Belastingdienst dit ontdekt, kunnen de gevolgen zowel voor jou als je opdrachtgever groot zijn.

Indien je belastingvoordelen zoals de zelfstandigenaftrek of startersaftrek hebt ontvangen, moet je deze terugbetalen. Je opdrachtgever is verplicht om loonheffing en pensioen bij te dragen, en kan vanaf 2026 een boete krijgen. Daarnaast kun je mogelijk aanspraak maken op een loondienstcontract bij je opdrachtgever.

Mmm, ik blijk toch geen ondernemer wat nu?

Als blijkt dat je niet voldoet aan voldoende criteria voor ondernemerschap, is het belangrijk om in gesprek te gaan met je werkverschaffer. Bedenk eerst wat voor jou essentieel is in je werk. Voor veel zzp’ers zijn zaken als zelfstandigheid, autonomie en flexibiliteit belangrijk. Wanneer je weet wat jouw prioriteiten zijn, kun je met je werkverschaffer bespreken welke mogelijkheden er zijn om deze aspecten van het werk te realiseren.

Naast de gangbare vormen van loondienst en zelfstandig ondernemerschap, zijn er verschillende contractvormen die mogelijk beter aansluiten bij jouw wensen en die van je werkverschaffer. Denk bijvoorbeeld aan:

Nul-urencontract: Je werkt op afroep, zonder vast aantal uren per week. Dit biedt flexibiliteit, maar weinig zekerheid.
Min-maxcontract: Je hebt een vast minimum aantal uren per week, maar het aantal uren kan oplopen afhankelijk van de werkdruk.
Declaratiecontract: Je ontvangt een vergoeding op basis van de gewerkte uren of het aantal opdrachten, wat goed aansluit bij een flexibele werkrelatie.

Daarnaast kun je er ook voor kiezen om met meerdere werkverschaffers een contract aan te gaan, waardoor je je brede interesse kunt blijven volgen, terwijl je toch met verschillende partijen samenwerkt.

Ik weet het zeker: ik ben ondernemer. Maar hoe kan ik mijn opdrachtgever geruststellen dat er geen risico’s zijn bij het inhuren van mij als zzp’er?

Je kunt aan elke opdrachtgever uitleggen met behulp van de aangegeven criteria dat je een echte ondernemer en vakspecialist bent. Je onderhandelt zelf over de voorwaarden, werkt met eigen gereedschap en planning, en hebt de nodige referenties. Daarnaast voer je de opdracht volledig zelfstandig uit, inclusief het bepalen van werkplanning en werkwijzen. Natuurlijk stel je zelf het tarief wat je rekent aan de opdrachtgever vast.

Met de ondernemerscheck kun je aan je opdrachtgever laten zien dat de opdracht voldoet aan de eisen van de Belastingdienst voor zelfstandigheid. Dit toont aan dat je de klus als echte zelfstandige kunt uitvoeren, zowel op papier als in de praktijk.

Hoewel het misschien ongemakkelijk is om de koudwatervrees bij je opdrachtgever weg te nemen, is het de moeite waard als je ondernemerschap en je klantenportefeuille belangrijk voor je zijn.

Foto van Pixabay.