Hoe vaak kom je bij de bakker en vraag je om wat gratis brood, om even te proeven? En hoe vaak neem je wat gratis mee bij de supermarkt, onder het motto “ach voor jullie is dit toch niet zo veel werk”? Nooit? Nou dan ben je niet de enige.
Toch is dat wel wat gevraagd wordt van zzp’ers. Webdesigners krijgen de vraag “Wil je me even helpen met mijn website? Dan kan wel gratis toch, zoveel tijd kost het niet.” Bouwvakkers krijgen van familie, vrienden en vrienden van vrienden de vraag of ze “even kunnen helpen”. En ben je muzikant, dan wil je vanzelfsprekend gratis optreden “Want je vindt muziek maken toch zo leuk?”
Vrijwilligerswerk of gratis werk
Op het moment dat je inzet niet in het algemeen belang is, voor een organisatie is die een winstoogmerk heeft of eigenlijk betaald zou moeten worden, is er geen sprake van vrijwilligerswerk. Je werkt dan gratis en dat is iets anders dan werken als vrijwilliger. Overigens krijgen vrijwilligers wel een beloning voor hun werk, deze is niet altijd uit te drukken in euro’s, en soms dankzij de vrijwilligersvergoeding wel. Ralf wist maar liefst vijftien vormen van beloning te onderscheiden die vrijwilligers krijgen voor hun werk.
“Gratis verpest de markt en je geloofwaardigheid”
Als ondernemer moet je voldoen aan het urencriterium (1225 uur per jaar besteden aan je onderneming), wil je in aanmerking komen voor allerlei interessante fiscale ondernemersregelingen. Vrijwilligerswerk kan meetellen voor je urencriterium. Een voorwaarde is wel dat het direct te maken heeft met je werk en op redelijk korte termijn bijdraagt aan de omzet. Is dat niet het geval, dan tellen de uren die je besteed aan vrijwilligerswerk niet mee als tijd die je besteed aan je onderneming.
Gratis werken, wanneer is het aan te raden?
Kort gezegd is gratis werken nooit aan te raden. Als jij je diensten gratis aanbiedt, hoe moet iemand anders er dan de waarde van inzien.
Wel zien we soms dat zzp’ers onderling elkaar helpen. Jij helpt iemand met iets waar hij of zij minder goed in is, en de ander helpt jou met iets anders waar jij weer minder goed in bent. Door elkaar te helpen, bouw je aan je sociaal kapitaal. De belastingdienst vindt overigens dat je elkaar dan een factuur moet sturen, zodat ze de btw over de diensten kunnen vangen. De scheidslijn tussen elkaar helpen en belastingontduiking kan soms dun zijn.
Ben je nog niet goed in een bepaalde activiteit, en wil je er graag beter in worden, dan is een lager tarief of gratis werken een manier om een opdracht wel te krijgen. De betaling is dan in de vorm van competentie-ontwikkeling. Let er dan wel op dat je echt wat leert, en niet alleen maar gratis werk verricht omdat je nog gebrek aan zelfvertrouwen hebt. Maak bijvoorbeeld duidelijke afspraken voor hoe lang het geldt, of vanaf wanneer je een vol tarief vraagt.
Soms vinden bedrijven het noodzakelijk dat je kan aantonen dat je ervaring hebt in een bepaalde branche of met bepaald werk. Een gratis proefopdracht om te bewijzen dat je de grote opdracht aankunt is dan een optie. Om te voorkomen dat een bedrijf doet alsof ze een grote opdracht hebben, zodat je gratis de kleine opdracht doet, kun je afspreken dat als de grote opdracht niet komt je de kleine wel in rekening brengt.
Een vierde reden om gratis te werken is een goed doel. Dat wil zeggen een doel waar je achter staat en wat in het algemeen belang is. Vrijwilligerswerk, zoals het bedoeld is, dus. Zorg dan wel dat je 1 van de 15 beloningen van Ralf krijgt, want gratis werken hoort je altijd iets op te leveren.
Vuistregel: Poen, Plezier, Prestige
De bank Knab geeft als tip om 3 P’s als vuistregel te hanteren: Poen, Plezier, Prestige. Als een opdracht geen Poen oplevert, haal je er dan in ieder geval Plezier uit? Of krijg je Prestige? Zijn alle drie de P’s niet van toepassing? Dan kun je beter iets anders gaan doen.
Meer lezen:
3 tips om je uurtarief te verbeteren